ArsaGianta

Czy wiecie dlaczego nie wywołujemy wilka z lasu? Skąd nazwa góry Wołszyn? Jakie ma powiązanie rusałka z wodnikiem? Albo dlaczego co roku ofiarowano wodnikowi kurę? Jak wyjaśniano zjawisko tęczy? Już od dawna starano się tłumaczyć najdziwniejsze, czasem bardzo zaskakujące, cuda natury. Niestety napływająca chrystianizacja dążyła do zwalczania kultu pogańskiego, niszczenia świątyń, posągów, a także dowodów pisemnych. Innymi słowy, specyficzny brak źródeł jest spowodowany historią, czyli mniej lub bardziej gwałtowną chrystianizacją danego kraju [http://pl.wikipedia.org/wiki/Mitologia_S%C5%82owian]. Na szczęście, dzięki zbiorowi mitów, spisanych na podstawie ustnych przekazów, a później wspólnej pracy etnologów, etnografów, językoznawców i archeologów, zachowało się wiele dowodów na istnienie owych wierzeń i mitów. Słowianie wyróżniali trzy główne typy bóstw – naczelne, pomniejsze oraz duchy i demony.

Bóstwa naczelne

Perun, bóg niebios i piorunów, znany także jako bóg błyskawicy i grzmotu, został okrzyknięty jako demiurg błyskawicy już w VI wieku przez bizantyjskiego obserwatora Prokopa z Cezarei jako bóstwo naczelne. Uważano, że jeden tylko bóg – twórca błyskawicy, jest panem całego świata i składa mu się w ofierze zwierzęta, a w czasie tych ofiar czynione są wróżby. Zasięg Perunowy obejmuje wszystkich Słowian, a także Bałtów [A. Gieysztor Mitologia Słowian, Wydawnictwa artystyczne i filmowe, Warszawa 1986, s. 45], co wykazały odkrycia językoznawcze zebrane przez etnografów słowiańskich. Wierzenia tych ludów wskazywały, że uderzenie pioruna uświęcało przedmiot nim dotknięty, tzn. drzewa (głównie dęby), wzgórza, skały czy nawet człowieka. W miejscach, gdzie następowały wyładowania atmosferyczne, przypisywano moc leczniczą, otaczano je płotem lub rowem, chroniącym drzewo od ścięcia lub znieważenia, modlono się o deszcz lub dobrą pogodę, odbywały się najznakomitsze uroczystości wsi dookoła świętego miejsca. Miejsca te były nazywane domem bożym. Grzmot porównywano do ryku byka lub uderzenia rogiem kozła w chmury. Uważano, że najstarszy dąb w lesie, musi być siedzibą bóstwa. Nigdy samo drzewo nie było przedmiotem czci, ale zawsze tylko to, co się w nim zawierało i co to drzewo oznaczało. [Tamże, s. 48] Starożytność tradycji bałtosłowiańskiej wyraziła się także w broni Peruna. Uderza on bowiem piorunem kamiennym. Odnajdywane podłużne kamienie (belemnity – skamieliny mięczaków, fulguryty – szkliwo kwarcowe wytopione przez piorun) nazywano na Słowiańszczyźnie piorunowymi strzałami lub bożymi prątkami. Znalezienie takiego przedmiotu uważano za dar losu – wkładano go do kolebki niemowlęcia, pocierano nim wymiona krów, gdy traciły mleko lub umieszczano go pod dachem dla ochrony przed piorunem. Za atrybut bóstwa uważano również topór i tak wierząc w jego moc, wkładano go pod łoże rodzącej, na próg obory, na pole w czasie siewu i przeciw gradowi. Wierzono, że broń Perunowa zabezpiecza i chroni przed chorobą i nieczystą siłą.

Wiadomo, że każdy naród, plemię posiadało własne zwyczaje i obrządki, co za tym idzie własne nazwy czczonego bóstwa. I tak u Bałtów bóstwo władające piorunem nazywane było Perkun (na Litwie i Łotwie Perkun lub Perkon), grecki termin dla pioruna to keraunós, w języku albańskim – Perĕndi lub Perudi, obszary jugosławiańskie i bułgarskie to Perun, Perunac, Perunovac, Perunika itp. w zależności od zamieszkanego terytorium, u sąsiadów ugrofińskich bóstwo piorunowe znane jako Purginepaz, na Morawach i w Słowacji znany jako Peron, w Polsce jest to oczywiście piorun, lecz ma także odpowiedniki kaszubskie (parun) czy śląskie ( w gwarze – pieron). Obecność Peruna przejawia się również w relacjach staroruskich, które pozostają najobfitszym źródłem informacji o tym bóstwie: Klęli na swoje miecze i na Peruna swojego boga. [Tamże, s. 52] Także w zapisach pochodzenia duńskiego, bądź niemieckiego dotyczących Słowian połabskich występuje Porenutius, którego imię przekazał duński kronikarz – Sakso Gramatyk. Widać więc, że zależnie od obszaru zajmowanego przez ludy istnieje znaczna różnica w nazewnictwie danego bóstwa. Jednak funkcja, jaką spełnia jest taka sama.

Perun wieloraki: Świętowit, Rujewit z dwoma towarzyszami, Jarowit – Jaryło.

Najwyższy bóg słowiański, piorunowładca, jawi się jeszcze pod kilkoma imionami, z których każde kryje w sobie ukształtowaną i odrębną postać. Perun stanowi 'obraz ojca', jest przeniesiony w sferę sacrum, jakby archetypem przywódcy wielkiej rodziny, plemienia.

Świętowit, imię Swantewita często kojarzone jest ze Światowidem, jak przedstawiali to polscy badacze i miłośnicy starożytności słowiańskich w XIX wieku, jest to jednak teoria błędna. Imię to jest czysto słowiańskie, a pierwszy człon svęt oznacza tego, który rozporządza dobroczynną mocą magiczną, mocą świętego. Drugi człon – ovit/evit prawdopodobnie oznacza tyle co pan. Imię to oznaczało tego, który rozporządza mocą nadprzyrodzoną, świętą.

Świętowit z Rugii najczęściej przedstawiany był jako posąg przewyższający wielkością wszelkie rozmiary ciała ludzkiego rażący czterem głowami i tyluż szyjami; dwie w przód, dwie w tył patrzyły, jedna głowa na prawo, druga na lewo. [Tamże, s. 95] Posąg ten należy pojmować jako uosobienie najwyższej mocy. Kojarzony jako suwerenny bóg, który sprawiedliwie rozdziela dobra powstałe w rolnictwie, ogarnia swym spojrzeniem cały wszechświat. Trzymany przez Świętowita miecz i róg, znamienia władcy, u jego stóp wiązały go z ziemią. Miał stanowić odstraszającą siłę wobec możliwych zamachów na zasoby jego ludu. Prawdopodobnie Świętowit arkoński zajmował się obfitością plonów, gospodarowaniem swojego ludu zapasami ziarna. Symboliczna liczba 4 ma bardzo liczne przykłady w mitologii. Związek dotyczy czwartego dnia tygodnia, w którym to według wierzeń ludu bałtyjskiego, kobietom zakazano niektórych zajęć, ale także wierzono w szczęśliwe małżeństwo zawarte właśnie tego dnia tygodnia. W litewskim i łotewskim kręgu kulturowym mówi się o czterech obliczach Perkuna i czterech stronach świata, nad którymi panuje Posąg, obrócony ku czterem stronom świata, stanowił także środek komunikacji z niebiosami. [Tamże, s. 99]

Rujewit z dwoma towarzyszami, imię boga Rujewita przekazane jest w dwóch duńskich tekstach z XIII wieku. Był on czczony w Gardźcu na Rugii. Czczono go obok Porewita i Porenuta w jednej z tamtejszych świątyń. Posąg ten był bardzo wysoki, z dębowego drzewa i przedstawiał głowę o siedmiu twarzach, tyle samo mieczy u pasa oraz dodatkowo ósmy miecz przywiązany taśmą do ręki. Rujewitowi przypisywano prawdopodobnie przywództwo wojenne, a także ingerencję w sprawy kontaktów płciowych. Samo imię miało oznaczać tyle co pan Rui (a więc bóstwo wyspy).

Imię Jarowit – Jaryło, kojarzy się z wojenną postacią, wiąże się z nim również pewna historia: Podczas misji biskupa bamberskiego Ottona w 1128 roku, jeden z jego duchownych schronił się przed wrogością tłumu do świątyni, gdzie na ścianie wisiała wielka nietykalna tarcza obita złotymi blachami, którą miano zazwyczaj wynosić tylko na czas wojny jako wróżbę zwycięstwa. Kleryk ten zarzucił tarczę na szyję i wybiegł na zewnątrz, gdzie przerażona ludność wzięła go za boga Jarowita. Sama nazwa powstała z rdzenia jar-, jaro- , co znaczy tyle co siła, surowość, siła płynąca z młodości. Rdzeń kojarzyć można również ze słowiańska nazwą jar, czyli wiosna. Jarowit okrzyknięty został także Jaryłem przez Białorusinów, gdzie punktem wyjściowym jest tekst z 1846 roku. Jaryła – młodzieniec w białej szacie z głową ludzką w prawej ręce, z kłosami żyta w lewej, w wieńcu ziół i na białym wierzchowcu kojarzony był ze zjawiskami wiosennymi. Obraz Jarowita – Jaryły napotyka się z podwójnym znaczeniem: Jarowit – wojownik i Jaryło – stróż zajęć rolniczych.

Podobieństwo znaczenia bóstw i analogia w budowie imion: Jarowita i Świętowita, każą przyjąć bliskoznaczność ich obu z najwyższym bóstwem, Perunem.

Weles, lub inaczej Wołos, bóg magii, przysięgi i zaświatów. Według wierzeń starożytnych Słowian, to podziemny bóg magii, przysięgi, sztuki, kupców, rzemiosła, bogactwa a przede wszystkim bydła. To właśnie ono stanowiło jego domenę. Był on bowiem bardziej panem i stróżem tych zwierząt niż ich pasterzem. Zapewniał płodność przyrody w służbie człowieka, przyznawano mu także opiekę na wieszczami. Był bogiem klątwy, majątku i handlu, na co jednak nie ma dowodów. Jemu podlegały wszystkie słowiańskie demony, a on sam często przybierał postać wilkołaka, kozy, psa, tura, jelenia itp. Opiekował się duszami zmarłych (tzw. nawiami), strzegł prasłowiańskiej krainy szczęśliwości Nawii. Jego zwierzęciem była sowa (przelatująca nad ranem oznaczała że ktoś umarł) i kozioł. Dlatego przy wprowadzaniu chrześcijaństwa bardzo często kozioł był przez chrześcijan podszywanym pod diabła. Niesłusznie, gdyż Słowianie nie znali nieba i piekła, była tylko kraina szczęśliwości Nawia. A dusze kłamców, złodziei nie miały do niej wstępu. Gdy następuje wyliczanie bóstw pogańskich, Weles zawsze stoi zaraz za Perunem, ma jednak cechy całkiem odmienne. Jest to barwna postać o cechach dopełniających swojego towarzysza. O rozpowszechnieniu kultu bóstwa mogą świadczyć nazwy wielu miejsc na słowiańszczyźnie, tj. góra Veles w Bośni, osiedle Veles w Bułgarii, rzeka Welesa na Smoleńszczyźnie, Weleśnica w ziemi halickiej, nawet w Polskich Tatrach znajduje się góra o nazwie Wołszyn.

Trzygłów, bóstwo posiadające cechy welesowe, to połabskie i pomorskie wcielenie. Donos o trójgłowym bóstwie czczonym podczas walk o Brennę (dzisiejszy Brandenburg) w połowie XII wieku pomógł opisać trzygłowego boga biskupowi Ottonowi. Trzygłów charakteryzował się złotymi oczami i zakrytymi ustami. Uważano, iż bóg ten ma trzy głowy, bo trzema zawiaduje państwami, tj. z nieba, z ziemi i z podziemia, a twarz nakryciem zasłania jakby grzechów ludzkich nie widząc ani słysząc, by je przeoczył[...]. [Tamże, s. 122] Znaczenie imienia jest oczywiste – bóg o trzech głowach, natomiast dawniej wierzono, że nowe imię powstało pod wpływem chrześcijańskiej Świętej Trójcy.

Trojan, inne wcielenie Welesa, działał w nieokreślonej do końca dziedzinie. Z badań naukowych wynika, że Słowianie przejęli kult cesarski boskiego Trajana od jakiegoś ludu bałkańskiego. Wg Aleksandra Brüknera, Trojan był po prostu przedmiotem czci w postaci troistego bóstwa. Natomiast południowosłowiańskie wierzenie o Trojanie przedstawia nocną zmorę z woskowymi skrzydłami, lub z kozimi uszami. Wg serbskich ludowych bajek trójgłowy car Trojan bał się słońca. W Bośni znany był pod nazwą car wszystkich ludzi i bydła, natomiast u innych ludów bałkańskich występowały trójgłowe demony.

Bóstwa słoneczne i ogniowe: Swaróg, Swarożyc, Radogost, Dadźbóg.

Swaróg i Radogost, zaliczane były do bóstw naczelnych głównie na Połabiu, ale kult bóstw miał ogólnosłowiański zasięg. Swaróg oznaczał słowiańskiego boga nieba, słońca, ognia i kowalstwa. Swar oznaczało słońce, wykute przez Swaroga. Imię Swaroga było tak święte, że przysięgano na nie. W Polsce przysięgano na słońce aż do piętnastego wieku, a wschód słońca witano modlitwą. Podobnie było na Polesiu i Ukrainie. Dzień zaczynano od pokłonu złożonego słońcu. Nie wolno było się odwracać do słońca plecami przy żniwach ani pokazywać na nie palcem (zwyczaj ten zachował się aż do dziś w Bułgarii). Znana jest również wrogość słońca wobec żmij, które wygrzewając się na słońcu, ssą je lub piją. Uważano, iż słońce przestałoby świecić, gdyby żmija na nie patrzała. Swaróg przedstawiany był jako mężczyzna z obfitym wąsem. Jego atrybutem był róg zwierzęcy, który nosił u pasa, oraz biały koń i kogut. Jego świętym ptakiem był Raróg, czyli płomiennooki sokół, w którego mógł się zamieniać.

Swarożyc i Dadźbóg

Swarożyc był synem łaskawego boga ognia domowego Swaroga. Nasilenie kultu ognia i ogniska utrzymywało się w najwyższym stopniu na Ukrainie Polskiej i Białorusi, ale również w Rosji, na Ukrainie i na Bałkanach, poza tym na zachodnich terenach słowiańskich. Prawdopodobnie czczono i szanowano ogień jak boga, gdyż miał on niszczącą moc. Ogień uzyskiwano przez pocieranie drewna, a gdy pojawiła się pierwsza iskierka, płomyk witano modlitwą lub skromnym rytuałem - niech będzie pochwalone światło czy święty ogień. Ogień miał też inną funkcję, jak przechowywanie stałego żaru w ognisku domowym, przenoszenie go na nowe mieszkanie, podarowanie go synowi wyprowadzającemu się do nowej chaty. [Tamże, s. 136]

Również synem Swaroga był Dadźbóg, którego kult należał tylko do strefy domowej i ofiarniczej. Jednak o tym bóstwie nie da się wiele powiedzieć, wiadomo jednak, że posiadał pewną nośność wierzeniową ze względu na drugi człon nazwy – bóg, oznaczający bóstwo i bogactwo.

Bóstwa pomniejsze

Chors, bóstwo to wywołuje wiele sprzeczności. Nie wiadomo do końca, z jakiego języka może pochodzić nazwa, lecz prawdopodobnie wywodzi się z irańskiego czy perskiego. Charakterystyka imienia skłania do upatrywania się w tej nazwie imienia bóstwa słonecznego. Prawidłowo określił funkcję boga Aleksander Brükner, który domyślił się, iż może być związana z księżycem. I tak księżyc zajmował miejsce w mitologii u ludów bałtyckich jako Mēness, Menuo czy po prostu miesiąc. Pozostawił trwały ślad w mentalności Słowian, zachwycając swoim rytmem fazowym. Zazwyczaj księżyc na nowiu witano ukłonem, zamawianiem i wróżbami na okres życia na ziemi.

Strzybóg, inaczej Stribog, znany był z tego, który rozdziela bogactwa o czym świadczy już sam rdzeń imienia. Bowiem rdzeń stri- (prawdopodobnie z indoeuropejskiego) oznacza: rozdawać, rozszerzać, siać, więc chodzi tu o osobliwe dary rozsiewane przez wiatry. Wiatr staje się czymś szczególnym, gdyż stanowi wzór wojownika. Oddaje mu się cześć jako bóstwu wojny, zmarłych, urodzaju, a także losu dobrego i złego. Bóstwo to łączyło niebo i ziemię. Natomiast wichry i wichury nie cieszyły się uznaniem wśród ludzi. Lękano się wirów powietrznych, wzywano piorun na pomoc, wymawiano różne, odpowiednie zaklęcia, rzucano w nie nożem, kijem lub kamieniem. Słowianom była także znana koncepcja wiatru jako duszy, głównie jednak dusz ludzi zmarłych śmiercią nienaturalną. Wierzono jeszcze poza tym w wiatry dobre, czy nawet święte. Często dochodziło do antropomorfizacji wiatru, zaklinano go, czy obiecywano, a nawet zapraszano na wieczerzę.

Simargł i Perepłut, nazwa Simargła prawdopodobnie pochodzi z imion dwóch bóstw – Siem i Rgieł. Każdy z nich był odpowiedzialny za coś innego. I tak Siemowi przypisywano pomoc koło czeladzi i bydła, drugiemu – opiekę nad zbożem. Sądzono, że późniejszą nazwą Simargła jest Perepłut tj. w XII i XIII wieku. Perepłutowi przypisywano cechy związane z urodzajem czy wegetacją.

Bliźnięta i bóstwo żeńskie, Prawdopodobnie około roku 1969 na wyspie położonej w Meklemburgii, odkryto drewniany posąg złożony z dwóch postaci zrośniętych głowami i tułowiem. Bliźniaków brano za synów słońca, uważano, iż są synami bóstwa nieba, stoją blisko poranku i zmierzchu, są dobroczyńcami i wybawicielami ludzi, a także sprzyjają małżeństwu oraz mają związki z wołami i końmi. W astrologii owi bracia nazwani są po prostu słońcem i księżycem, a ich siostrą ma być Zorza. Znana także jako Mokosz.

Rod i rodzanice. Dola i wieszczyce losu, Rodowi przypisywano najczęściej funkcję bóstwa naczelnego. Słowianie czcili najpierw upiory i beregynie, potem w kolejności był Rod i rodzanice, a następnie Perun. W parze z Rodem idą rodzanice – tzn. niewidoczne kobiety, które zaraz po narodzeniu człowieka rozstrzygały o jego losie. Nazwę tą znają tylko Słoweńcy i Chorwaci, natomiast w Bułgarii przybywają do dziecka o północy narečnici, by wyznaczyć przyszłość, zostawiając mu niewidoczny znak na czole. U Czechów to sudička, w Słowenii to sojenica, serbsko – chorwacka suženica. Obok tych rodzanic, sudiczek i narecznic istnieje także tradycja personifikowanej Doli, głównie wśród Serbów, Chorwatów, a także we wschodniej Słowiańszczyźnie. Dola stanowi rodzaj opiekuńczego ducha, który czuwa nad dobytkiem, piastuje dzieci, a jej życzliwość zapewnia urodzaj. Towarzyszy od narodzin, aż do śmierci, można ja przejąć po członku rodziny, jest niewidoczna. Prawdopodobnie Rod i Dola należą do tej samej grupy wierzeniowej.

Duchy i demony

Demonologia charakteryzuje się drobnymi istotami mitycznymi, które otaczały lub współistniały z bóstwami pierwszego i drugiego rzędu, potem zaczęły swój samodzielny i długotrwały żywot w kręgu wiejskim i domowym. Istniała bowiem szeroka sfera codziennych zjawisk, które pozwoliły wierzyć ludziom, że coś kieruje wydarzeniami, że nic nie dzieje się przypadkowo. Tak powstała mitologia obejmująca mnóstwo różnorakich duchów, nie była ona jednak tak zhierarchizowana jak bóstwa przewodnie. Demonologia jest dość jednolita, jednak rozkłada się dość nierównomiernie w krajach słowiańskich. Wiadomo, że umysłowość ludowa na danym terenie była inna, tak więc wierzenia wzajemnie się przeplatały i umacniały tworząc świat człowieka, organizując jego życie.

Dusze zmarłych i zmory, wyrazy duch, dusza obejmują szeroki zakres znaczeniowy życia psychicznego człowieka. Obok duszy-jaźni i duszy-życia, istnieje jeszcze tzw. dusza-widmo, która jest kopią człowieka po śmierci, jest marą, zmorą, cieniem. Duch ten po śmierci odlatuje, ale też powraca, może pić i jeść. Kult dusz zmarłych odbywa się w ucztach zadusznych, ludzie modlą się, składają ofiary zaraz po pochówku. Według opowieści ludowych znana jest opowieść o dalekiej rzece, przez którą dusze przewozi się łódką lub idą same po moście czy kładce. Aby to ułatwić, po zgonie budowano kładkę przez potok, czasem – jak na Białorusi – z wycięciem śladu ludzkiej stopy; wrzucano także do trumny grosz na zapłatę za przewóz [Tamże, s. 219]. Mowa jest tu o ludziach, którzy umarli śmiercią naturalną, były to tzw. duchy życzliwe, które pomnażały dobytek w zagrodzie, pomagały w przędzeniu, hodowały konie plotąc im grzywy. Zwane były duchami domowymi. Wspólnota świata zmarłych charakteryzowała się także zjawami wrogimi ludziom. Były to wiedźmy, upiory, zmory, a także dusze ludzi zmarłych przedwcześnie, lub gwałtownie (topielcy, wisielcy, samobójcy, zmarli w dniu ślubu, dzieci bez chrztu). W słowiańskiej kulturze istoty demoniczne mają wiele cech wspólnych jak niewidzialność, niewiadome jest też miejsce przebywania dusz po śmierci. Złe duchy potrafią straszyć, dusić, gnieść, wysysają krew, wyżerają wnętrzności, niepokoją swym śpiewem, jękiem, płaczem, gwizdem i śmiechem, powodują, susze, grady, wcielają się w zwierzęta, kradną mleko krowom [Tamże, s. 221]. Wszystko co jest powiązane z nieurodzajem, według wierzeń Słowian, związane jest z demonami.

Duchy wodne, szmery i odgłosy dochodzące ze strumienia, jeziora, morza, rzeki przypisywano duchom wodnym. Znaczenie samej wody jest dosyć istotne, gdyż sprowadza się do mocy uzdrawiania i oczyszczania. Przy takim obrządku wymawiano specjalne modlitwy, ofiarowano chleb, sól, kury, jagnięta. Wszystkie zwierzęta składano do wody w czasie suszy, przy wezbraniu wody, czy przy budowie mostów, młynów. Związany jest z tym pogląd, że: człowieka tonącego nie można ratować, by nie osłabić wody [Tamże, s. 226]. Ta część duchów pochodzi z części zmarłych nagle czy przedwcześnie, szczególnie topielców. W Rosji wierzono, iż są to istoty złe, a ich celem jest wciąganie w wiry wodne i topienie ludzi. U Czechów i Słowaków to tzw. vodniki i vodni w postaci dziecka zachęcającego żywych, przy blasku księżyca, do wejścia do wody. Mijając miejsce zamieszkania wodnika ludzie ściągali nakrycie głowy, a także, by zapobiec tragediom, sami ofiarowali każdego roku kurę, w przekonaniu, że nikt więcej nie utonie w danym jeziorze. Kolejnym duszkiem wodnym jest Rusałka, znana na Białorusi i Ukrainie. Urodziwe dusze dziewcząt, nagie, z rozpuszczonymi włosami, z wiankami na głowach najczęściej zamieszkują bagna i pogranicze wód i lasów czasami góry. Tańczą przy nowiu księżyca na polanach, wabią i stawiają zagadki do rozwiązania lub łaskoczą ludzi aż do śmierci. Rusałkom także składano ofiary pod drzewami, w jaskiniach, na kamieniach. Mogą przybierać postać łabędzi, sokołów i koni. Mają kontakt z chmurami i wirami powietrznymi.

Duchy leśne i zwierzęce, duchy te nie należą do świata zmarłych. Wierzenia zwrócone są ku tajemniczości lasu, który pozostaje dziedziną nieoswojoną, rządzoną przez inne siły. Zazwyczaj personifikowano demoniczną postać ducha leśnego, władcy zwierząt. Jest to duch, który włada wszystkimi stworzeniami w lesie, przybiera postać wilka, puchacza lub wichru, jego straż tworzą niedźwiedzie. Zwierzęta, które były podziwiane ze względu na swoją siłę obchodziły swoje święto, np. w Bułgarii i Białorusi, tzn. przygotowywano uczty poświęcone niedźwiedziowi, by łatwiej mógł ułożyć się do snu i zarazem wstać z niego. Innym przedmiotem kultu był dzik. Ze względu na ostre kły, zęby, pazury zwierząt, las kojarzony był z czymś złym, ludzie bali się tam wchodzić, by nie zostać zaatakowanym. Stąd wynaleziono amulety mające bronić człowieka i odstraszać złe moce. Drugą ich funkcją było dodanie odwagi i siły. Większą uwagę skupia wilk i wilkołak, których pochodzenie wyjaśniane jest na tle europejskim. Jest to zwierzę, które najbardziej fascynuje, a jednocześnie myśl o nim wywołuje grozę i lęk. Mianowicie poszukuje się powstania wilkołactwa. Prawdopodobnie w niektórych kręgach kulturowych młodzież wojskowa zarzucała sobie skóry drapieżnika na plecy, w celu ochrzczenia nowych, co miało przekształcać ich psychikę zwalniając z norm ludzkich [Tamże, s. 230]. Nazwa wilkołak pochodzi jeszcze z prasłowiańskiego, przeważnie unikano wymawiania nazwy wilka przy uroczystościach, stąd powiedzenie ‘nie wywoływać wilka z lasu’.

Duchy powietrzne, mieszkały w czarnych chmurach lub jeziorach, niszczyły cały dobytek, nawet ludzi, porywały wichurą, zagrażały pożarciem słońcu. Głównie Polacy i Słowacy umieszczali je w jaskiniach i na bagnach – jako smoki. Czarownicy wypuszczali smoki na zewnątrz, a wtedy z chmur można było zobaczyć zwisające ogony, groźne dla drzew i chałup. Smoki te są podobne do żmij, mają ostre pazury i ogromne skrzydła. Istniał pogląd, i to nawet na terenach polskich, że tęcza to smok pijący wodę z rzek i morza, aby oddać ją chmurom. Inne wierzenia o duchach powietrznych, to chmurnicy, inaczej obłocznicy. Wierzenia te jednak są dwoiste. Uważano, że owi chmurnicy to młodzi chłopcy wyciągający chmury na krótko przed burzą. Na Bałkanach myślano, że to duchy żywych, mądrych ludzi, którzy walczą z obcymi duchami, by odpędzić grad lub sprowadzić korzystny deszcz. Słyszano ich rozmowy w burzowym powietrzu i w górach.

Duchy domu, zagrody i roli, duchy domowe pochodzą od zmarłych śmiercią naturalną, i są przyjazne, pożyteczne, opiekują się bydłem, są duszkami rodzinnymi. Podobno istniał w sferze kulturowej duszek domowy, który pełniąc wiele funkcji zaliczany był do rodziny. Nazywano go także sąsiadem, gospodarzem, dziadkiem i ojczulkiem. W Polsce duchy domowe to duszyczki, bożęta, domowi, domownicy, gospodarze, sąsiedzi, dobrochoty, żyrowicy. U Słowian południowych termin duszka domowego wiązał się z czcią węża domowego, czasami nawet trzymano w chałupach zaskrońce.

Nie spotyka się również u nich nigdy ani ubogich, ani żebraków;
skoro bowiem ktoś u nich staje się niedołężny wskutek choroby
lub starości, porucza się go spadkobiercy, który winien go
otaczać najtroskliwszą opieką.
Albowiem gościnność i troska o rodziców uchodzą u Słowian
za pierwsze cnoty. Poza tym ziemia Rugian obfituje w owoce,
ryby i dziczyznę.
Stolica owego kraju zowie się Arkona..

Helmolda Kronika Słowian

---

Kronika Słowian (łac.Chronica Slavorum) – średniowieczne dzieło historyczne autorstwa mnicha Helmolda, który towarzyszył jako kronikarz niemieckim wyprawom chrystianizacyjnym na Połabiu i Pomorzu Zachodnim. Jest kontynuacją dzieła Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum napisanego przez Adama z Bremy. Kronika jest jednym z najważniejszych źródeł opisujących wierzenia, obyczaje, kulturę, organizację społeczną oraz życie codzienne Słowian połabskich z okresu przed przyjęciem przez nich chrześcijaństwa, źródłem wiedzy dotyczącej stosunków społeczno-politycznych w XII wieku na ziemiach Obodrzytów i Wieletów - dzisiejsza Meklemburgia - Niemcy.

Kronika dostępna na Chomiku.

Zaginiona kolebka Białowodzie w świetle mitów

 Jak niezbicie dowiódł najwybitniejszy współczesny lingwista Mario Alinei, twórca koncepcji paleolitycznej ciągłości, słowiański charakter miały już naddunajskie kultury starčevskie od połowy VI tys. p.n.e. Kultura ta jak dowiodła twórczyni teorii kurhanowej dała początek kulturze Greckiej.
Kolejną falą ludów północy, którym zawdzięczamy powstanie starożytnych cywilizacji byli Ariowie:

„Już XVIII w. p.n.e. posiadamy źródła mówiące o kontaktach Ariów z Hurytami, z którymi następnie przemieszali się i wspólnie utworzyli państwo Mitanni. Część Ariów, która nie pozostała w północnej Mezopotamii, wyruszyła na tereny dzisiejszego Azerbejdżanu (ok. 1300 p.n.e.) – byli to poprzednicy Medów. Od nich oddzieliła się grupa podążająca na południe zachodniego Iranu – byli to protoplaści Persów. Ariowie wyparli lub zdominowali poprzedzającą ich ludność i zajęli jej miejsce.” /wiekipedia/

Obydwie fale przybyszów, które stworzyły pierwsze cywilizacje jakie znamy przyniosły, wiedzę i wyższą kulturę z tego samego źródła o czym świadczą zachowane mity. Nie wiemy gdzie dokładnie znajdowała się ta kolebka cywilizacji poza tym, że znajdowała się ona na północy.
Wiemy, ze Ariowie przybyli ze swoich miast na terenie dzisiejszego Kazachstanu, wiemy jednak też, ze ich pierwotne siedziby były położone gdzieś dalej na północy, na Syberii i była to pierwotna ojczyzna Słowian, Ariów, źródło wszystkich cywilizacji starego świata.

Mimo iż wszystkie mity opisują ją bardzo podobnie aby czegoś więcej się o niej dowiedzieć musimy sięgnąć do Indyjskich przekazów bo tylko ta grupa Ariów zachowała swój język i wierne przekazy w tym języku oraz w przeciwieństwie do innych fal, które mieszając się z zastanymi prymitywnymi ludami i cywilizując je zostały przez nie zasymilowane a przekazy uległy deformacji. Ta kolebka wszystkich cywilizacji nosi różne nazwy w różnych językach zaś najbardziej znaną współcześnie z tych nazw jest Szambala.

Legendy nie precyzują gdzie dokładnie znajduje się Szambala poza tym, że jest to gdzieś na północy. Jej mieszkańcy są długowieczni i mają piękne ciała. Noszą przy tym niezwykłe stroje i posiadają wiele niezwykłych zdolności. Oprócz nich są w posiadaniu wielkiej wiedzy duchowej oraz zaawansowanej techniki i nauki przewyższającej wszystko to, co dotychczas wypracowano na Ziemi. Miejsce to ma istnieć do dzisiaj i nieliczni ludzie mieli je odwiedzać jak i spotykać wysłanników Szambali. Opisy drogi do niej można znaleźć w świętych tekstach, jednak księgi te umyślnie pisze się zawiłym stylem, aby utrzymać Szambalę z daleka od barbarzyńców, którzy mogliby się do niej dostać. Proroctwa Szambali mówi, że ludzkość zacznie powoli podupadać, zaś Ziemię ogarnie idea materializmu. Ludzie nią owładnięci skupią się wokół „złego króla” i myśląc, że podbili już całą Ziemię, odkryją Szambalę. „Barbarzyńcy” zaatakują ją wielką zbrojną armią, jednakże zwycięstwo odniesie XXXII król Szambali, Rudra Cakrin. W decydującej walce zarówno zły władca, jak i jego zwolennicy zostaną unicestwieni.

W legendach wielu kultur odnaleźć można opowieści o zamieszkujących podziemny świat ludziach, którzy tworzą tam królestwo pokoju, radości i rozwoju. Tajemnicze podziemne królestwo ma być ukryte gdzieś pod Azją połączone tunelami stanowiącymi po części twór natury a po części dzieło budowniczych. W jej bibliotekach skrywała się cała wiedza ludzkości gromadzona przez tysiąclecia.

Szambalę znamy również w europie pod nazwą Agharty. Polski naukowiec, Ferdynand Ossendowski (ur. 1876 – zm. 1945), spędził większość swego życia w Rosji zdobył wiedzę na temat ukrytego królestwa od człowieka o imieniu Tushegoun Lama, który również uciekł z porewolucyjej Rosji i chwalił się osobistą znajomością z rządzącym wówczas Tybetem Dalajlamą. Jakiś czas później inny Tybetańczyk, Chultun Beyli, opowiedział polskiemu podróżnikowi o tym, jak sześć tysięcy lat temu święty człowiek poprowadził swych ludzi głęboko w głąb Ziemi. Po osiedleniu się gdzieś pod Środkową Azją, dzięki mądrości i potędze świętego człowieka, jak i pracowitości jego ludu, Agharta stała się niemalże rajską krainą. Jej ludność liczyć miała miliony, wszyscy zaś żyli w szczęściu i dostatku.

Nikołaj Rerich (1874-1947) był urodzonym w Rosji artystą, który poprowadził ekspedycję od Pustyni Gobi do Ałtaju i znany był ze swej wiarygodności. W czasie podróży po Mongolii odnotował, że: „wiara w nadejście ery Szambali była bardzo silna”. „Szambala to miejsce święte, do którego dostęp zyskują mieszkańcy Ziemi o najwyższym stadium świadomości. Na Wschodzie uważano, że istnieją dwie takie krainy – ziemska oraz niewidoczna” – pisał Rerich. Podobnie jak jego poprzednik, Rerich wkrótce natknął się na historie o sekretnym podziemnym królestwie. Swe wiadomości przelał na papier i znalazły one odzwierciedlenie w dziele opisującym jego wyprawę pt.: „Ałtaj-Himalaje: Dziennik z podróży”. Był świadkiem jak, wysoko na bezchmurnym niebie dała się widzieć złotawa kula, która wirowała i lśniła w słońcu. Przez lornetki podróżnicy obserwowali, jak przelatuje ona szybko z północy w kierunku Ałtaju, potem zaś gwałtownie skręcając odleciała na południowy zachód. Jeden z lamów powiedział Rerichowi, że to, co widzieli było „znakiem Szambali”. Pisał:

„Zaprawdę powiadam ci, że ludzie zamieszkujący Szambalę wychodzą czasem na powierzchnię ziemi. Spotykają się z ziemskimi pomocnikami Szambali. Działając dla dobra ludzkości, przesyłają cenne podarunki, godne uwagi pamiątki. Mógłbym ci opowiedzieć wiele historii o tym, jakie cudowne dary otrzymywano. Nawet sam Rigden-Jyepo ukazuje się od czasu do czasu w ciele ludzkim. Pojawia się nagle w świętych miejscach, klasztorach i o wyznaczonych porach wypowiada proroctwa.” – Rozmowa z Wysokim Lamą Tsa-Rinpoche (Mikołaj Roerich, „Szambala”, 1930 r.)

W wielu krajach Azji istnieje duchowy mit o królestwie Szambali, które było źródłem kultury i cywilizacji obecnych społeczeństw. W tym oświeconym królestwie, gdzie zarówno władcy jak i obywatele byli mądrzy i łagodni, a jednocześnie pełni mocy, panował pokój i pomyślność. Informacja na temat Szambali jest hermetycznie strzeżoną tajemnicą, do której mają dostęp wysoko uduchowieni mistrzowie, gotowi w jej obronie poświęcić swoje życie. Ostatecznym ukoronowaniem zwycięstwa Dobra i Światła będzie połączenie Krainy Szambali z cywilizacją ziemską i utworzenie nowej ludzkiej Rasy. W realność miejsca zamieszkiwanego przez doskonałych mężczyzn i kobiety nazywane Kalapami (czasami Katapami) z Szambali, którzy żyją w nieustającej obecności energii z innych światów, wierzą nie tylko Tybetańczycy, ale również Rosjanie, Chińczycy i lud Indii.

Stare rosyjskie podania, mówią o istnieniu społeczności natchnionych mężczyzn i kobiet w miejscu będącym sercem Azji, zwanym Białowodje. W roczniku magazynu Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego z roku 1903 znajduje się artykuł zatytułowany „Wyprawa uralskich Kozaków do Królestwa Białowodje” napisany przez badacza nazwiskiem Korolenko. Z kolei w październiku 1916 roku Towarzystwo Geograficzne Zachodniej Syberii opublikowało relację rosyjskiego historyka Biełosliudowa zatytułowaną „Przystanek do historii Biełowodje”.

Oba artykuły były opublikowane w tonie naukowym i są bardzo interesujące, ponieważ ujawniają głęboko zakorzenione i wciąż przekazywane wśród rosyjskich „starowierców” podanie, które mówi, że Biełowodje to sekretny ziemski raj istniejący gdzieś w rejonie południowo-zachodniej Syberii.

Istnieje wiele różnych legend o Szambali wszystkie jednak zgadzają się w jednym, że jest to ukryta ziemska kraina położona gdzieś na północy, źródło wszystkich cywilizacji istniejąca do dziś, której ogromne podziemne kompleksy miast zamieszkują setki milionów szczęśliwych ludzi, którzy w przyszłości pomogą nam stworzyć szczęśliwą doskonałą cywilizację.

Wracając do początku naszych rozważań pojawia się pytanie, skoro ta kolebka była tak wspaniałym miejscem pełnym wiedzy i zaawansowanej technologii dlaczego 12tys lat temu nasi przodkowie opuścili ją by ruszyć tłumnie aż do odległej pustej europy ?

Odpowiedź na to jest bardzo prosta. Wiemy doskonale, że tym okresie nastąpiła zmiana klimatu. Wynikiem tej zmiany było cofanie się lodowców, które przedtem pokrywały grubą warstwą cały obszar dzisiejszej Kanady wraz z północną częścią USA (oprócz Alaski) oraz północną Europę po linię Karpat i Uralu. Równocześnie obszar północno wschodniej Syberii, który do tej pory leżał w strefie klimatu umiarkowanego jak dziś Chiny, Turcja lub Sycylia i pokryty był bogatą roślinnością ochłodził się zmieniając w zmarzlinę jaką dziś znamy. Z tego powodu nasi przodkowie musieli opuścić ten teren przenosząc się w cieplejsze miejsca o bardziej odpowiednim klimacie czyli do Europy skąd wycofał się lodowiec, natomiast inna część mieszkańców naszej kolebki zmuszona była emigrować na południe.

Mimo iż oczywiste jest, że mieszkańcy północnej Syberii musieli migrować tak jak zrobili to nasi przodkowie to jednak ich część mieszkająca bardziej na południe gdzie klimat był bardziej znośny mogła tam pozostać i to byli przodkowie Ariów. Co się jednak stało, że ok. 5tys lat temu oni również opuścili swoje siedziby by stworzyć starożytne cywilizacje Indii i Iranu ?
Tu również odpowiedź jest prosta jako, że wiemy iż w tym okresie nastąpiło kolejne ochłodzenie.

To co do tej pory napisałem jest oczywiste i nikt tego nie kwestionuje, ale dochodzimy do kwestii bardzo kontrowersyjnej a mianowicie wysokiej, wiedzy i technologii o której mówią mity. W tej kwestii zwykło się twierdzić, że było to idealizowanie utraconej ojczyzny i większość naukowców kwestionuje fakt istnienia w przeszłości wysokiej technologii. Głównym ich zdaniem argumentem jaki zawsze przytaczają przeciwko takiej tezie jest fakt, że gdyby w przeszłości istniała wysoka technologiczna cywilizacja dorównująca czy wręcz przewyższająca naszą musiała by eksploatować na wielką skalę surowce i produkować wiele odpadów a niczego takiego nie odkryto – wydaje się to proste i logiczne.

W rzeczywistości jest to kardynalny błąd myślowy wynikający z egocentryzmu i błędnego założenia iż tego typu cywilizacja musiała by przypominać naszą. Ci sami naukowcy nie mają zarazem wątpliwości co do zdobyczy technicznych starożytnych cywilizacji i przyznają, że technologię do stworzenia cywilizacji technicznej naszego typu posiadało co najmniej kilka starożytnych cywilizacji np. Grecy i logicznie wyjaśniają dlaczego Grecy nie stworzyli takiej cywilizacji. Wynikało to z ich realiów społeczno ekonomicznych. Wiemy, że Grecy ponad dwa tysiące lat temu posiadali wiedzę i technologię w dziedzinie mechaniki i hydrauliki jaką my osiągneliśmy dopiero pod koniec XIXw zaś w pewnych dziedzinach jak akustyka przewyższali nas i mimo zachowanych konstrukcji ciągle nie jesteśmy w stanie pojąć tych osiągnięć ani ich odtworzyć.

Gdyby sytuacja polityczna Grecji tamtych czasów była nieco inna pozwalając by cywilizacja grecka spokojnie rozwijała się jeszcze przez kilkaset lat zapewniając warunki by ich wiedza i technologie mogły swobodnie się rozwijać prześcignęli by oni współczesne osiągnięcia tym niemniej ze względu na te same uwarunkowania społeczno ekonomiczne nie stworzyli by cywilizacji przemysłowej a co za tym idzie eksploatacja surowców jak i produkcja odpadów miała by marginalny charakter. Podobnie rzecz miała się z innymi starożytnymi cywilizacjami i nie mogła być inna w naszej kolebce. W przeciwieństwie jednak do innych, późniejszych starożytnych cywilizacji w naszej praojczyźnie nie występowały czynniki zewnętrzne i ograniczenia mogące zakłócać ich rozwój dlatego przez wieki czy wręcz tysiąclecia jej istnienia mogła bez problemu rozwinąć się nauka i zaawansowane technologie bez tworzenia cywilizacji przemysłowej więc koronny argument przeciw takiej tezie nie ma sensu.

Weźmy kulturę Grecji i spójrzmy do czego wykorzystywano posiadaną tam technologię. Przede wszystkim wykorzystywano ją do upiększania świątyń (automaty na wodę, samo otwierające się bramy, śpiewające posągi itp.) oraz do rozrywki (automatyczne teatry, mechanizmy ku uciesze gawiedzi itp.) a także do celów militarnych. Zwykli mieszkańcy Grecji nie potrzebowali technologii do niczego – podobnie było w innych starożytnych cywilizacjach. Podobnie musiało być w naszej kolebce więc jeśli nawet rozwinięto tam wysoką technologię wykorzystywano ją w zupełnie odmienny sposób od tego jaki znamy z naszej współczesnej cywilizacji i miała ona ograniczony zasięg. Musiała się skupiać wokół jakiś struktur uniwersyteckich skupiających ludzi, których fascynowała wiedza i którzy rozwijali ją z pokolenia na pokolenie.

Kiedy nastąpiła zmiana klimatu i ludzie musieli zacząć opuszczać naszą praojczyznę najbardziej niechętnie musieli robić to uczeni, ponieważ oznaczało by to dla nich utratę wszystkich osiągnięć technologicznych, których nie można nie tylko rozwijać, ale nawet zachować w trakcie masowego egzodusu odcinając się od zaplecza. Oczywistym jest również, że to właśnie uczonym zależało tak jak nikomu innemu, aby zachować wiedzę i swoje osiągnięcia. Jeśli więc dysponowali wysokimi technologiami i wiedzą zamiast opuszczać ojczyznę spróbowali by ją wykorzystać by ocalić swoje dziedzictwo. Ponieważ było to ochłodzenie klimatu dysponując technologią logicznym było by zbudowanie podziemnych samowystarczalnych miast z wykorzystaniem energii geotermalnej i przeniesienie się tam wszystkiego co chciano ocalić.

Przytaczane legendy mówią: „sześć tysięcy lat temu święty człowiek poprowadził swych ludzi głęboko w głąb Ziemi” oraz „połączone tunelami stanowiącymi po części twór natury a po części dzieło budowniczych.” Możemy więc założyć, że wykorzystano naturalne głębokie jaskinie, które rozbudowano tworząc podziemne miasta by ocalić wiedzę i technologię. Podany czas mniej więcej zgadza się z drugim ochłodzeniem i to ma sens. Ci którzy nie zdecydowali się na pozostanie w podziemnych miastach musieli ruszyć na południe i to byli Ariowie.

Podziemne miasta aby przetrwać do naszych czasów i być szczęśliwymi miejscami musiały się rozwijać i rozrastać a skoro trwało to 6tys. lat musiały faktycznie rozwinąć niewyobrażalną technologię dla porównania nasz rozwój technologiczny trwa niespełna 300 lat a zaczynaliśmy niemal od zera podczas gdy oni zaczynali z punktu wyższego niż my mamy w tej chwili, przy czym jak mówią legendy nie żyją oni w izolacji i doskonale wiedzą jakie postępy czynimy. Jeśli więc Szambala istniej do dziś niewyobrażalnie przewyższa nas technologicznie a przez to jeśli tego nie zechce w żaden sposób nie będziemy mogli odkryć ich istnienia a gdyby to się stało nie będziemy w stanie jej zagrozić. Nie wiemy nawet gdzie jej szukać bo legendy bardzo nieprecyzyjnie i sprzecznie ją lokalizują. Jedne mówią, że znajduje się ona pod pustynią Gobi inne, że gdzieś pod Tybetem, jeszcze inne lokalizują ją koło Altaju – tak więc istnienie Szambali na zawsze pozostanie dla nas tajemnicą znaną tylko z legend i opowieści w które możemy wierzyć lub nie a poszukiwanie jej bez względu na to czy istnieje czy nie – nie ma sensu. Gdyby jednak istniała i jakimś cudem byśmy ją kiedyś odkryli oczywiście napadlibyśmy na nią pożądając wiedzy i technologii chociaż tę wojnę musielibyśmy przegrać. Jeśli więc kiedyś znajdziemy Sambalę zaatakujemy ją i przegramy kładąc kres naszej chorej cywilizacji co wyjdzie naszej planecie i ludzkości na dobre.

Źródło: BluDragon